TDT QHT-lərinin Həmrəylik Forumu Azərbaycan liderliyinin türk inteqrasiyasına verdiyi töhfəni nümayiş etdirir

Türk Dövlətləri Təşkilatına (TDT) üzv ölkələrin qeyri-hökumət təşkilatlarının (QHT) Bakıdа keçirilən Həmrəylik Forumunun rəsmi açılışı türk dünyasında ictimai kommunikasiyanın möhkəmləndirilməsi baxımından mühüm mərhələdir. Azərbaycan, Türkiyə, Qazaxıstan, Qırğızıstan, Özbəkistan, Türkmənistan, Macarıstan və Şimali Kipr Türk Respublikasından 500-dən çox vətəndaş cəmiyyəti nümayəndəsinin iştirakı ilə keçirilən tədbiri türk ölkələrinin QHT-ləri üçün ən geniş dialoq platforması adlandırmaq olar. Forum, TDT-nin fəaliyyət göstərən sədri qismində Azərbaycan tərəfindən təşkil olunmaqla, Bakının türk inteqrasiyasının inkişafında artan rolunu nümayiş etdirir.

Bunu Trend-ə politoloq Azər Qarayev deyib.

"Son illərdə Türk Dövlətləri Təşkilatı keyfiyyətcə yeni transformasiya mərhələsinə qədəm qoyub. İqtisadiyyat, nəqliyyat, enerji və təhlükəsizlik sahələrində əməkdaşlıq artıq yeni bir istiqamət - ictimai diplomatiya ilə tamamlanır. Dövlətlər getdikcə daha yaxşı anlayırlar ki, dayanıqlı tərəfdaşlıq vətəndaş cəmiyyəti institutları, ekspert dairələri, mədəni qurumlar və media olmadan mümkün deyil. Məhz buna görə QHT-lərin Həmrəylik Forumunun təşkili türk məkanında inteqrasiyanın dərinləşdirilməsi istiqamətində atılan addımların məntiqli davamıdır. QHT-lər əlaqələrin qurulması, ictimai anlaşmanın möhkəmləndirilməsi və siyasi dialoqa tamamlayıcı olan etimad atmosferinin yaradılması baxımından unikal imkanlara malikdir. Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin forum iştirakçılarına ünvanladığı müraciət tədbirin əsas siyasi mesajı oldu. Bu müraciətdə türk dünyası üçün strateji əhəmiyyət kəsb edən bir sıra istiqamətlər aydın vurğulandı. Dövlət başçısı qeyd etdi ki, türk dövlətləri qlobal arenada vahid güc mərkəzinə çevrilir. Bu, sadəcə bəyanat deyil, real vəziyyətin əksidir. Artan iqtisadi güc, nəqliyyat dəhlizləri, enerji layihələri və mədəni-humanitar təşəbbüslər türk dünyasını daha təsirli edir. Prezident İlham Əliyev daha iddialı məqsədlərin müəyyənləşdirilməsi, əməkdaşlığın dərinləşdirilməsi, çevik mexanizmlərinin yaradılması və koordinasiyanın gücləndirilməsi zərurətini ön plana çəkdi. QHT-lər isə məhz çeviklik, operativlik və cəmiyyətlərin birbaşa ünsiyyət qurması baxımından bu ehtiyaca cavab verən əsas vasitədir. Həmçinin dövlət başçısının türk dünyasında yeni yüksəliş dövrünün başladığını qeyd etməsi xüsusi diqqət çəkdi. Prezident İlham Əliyevin vurğuladığı kimi, Azərbaycanın Qarabağda qazandığı Zəfər türk xalqlarının ümumi qələbəsidir. Bu, yalnız siyasi hadisə deyil, son illər yenidən aktuallaşan tarixi birliyin rəmzidir", - A.Qarayev bildirib.

Onun sözlərinə görə, bununla yanaşı, yaxın vaxtlarda açılması gözlənilən və Avrasiyanın kommunikasiya xəritəsini dəyişdirmək potensialına malik Zəngəzur dəhlizi də türk dünyasının birləşməsində mühüm rol oynayacaq.

"Bu strateji layihəyə həsr olunmuş panel müzakirəsi, dəhlizin həm QHT-lər, həm də dövlət strukturları üçün əhəmiyyətini bir daha nümayiş etdirir. Dəhlizin açılması türk məkanını birbaşa quru yoluyla birləşdirəcək, ticarət-iqtisadi əməkdaşlığı gücləndirəcək, humanitar və mədəni layihələr üçün yeni imkanlar yaradacaq, regional QHT-lərin yalnız konfranslar çərçivəsində deyil, praktik müstəvidə əməkdaşlığını mümkün edəcək. Prezident İlham Əliyevin qeyd etdiyi kimi, Zəngəzur dəhlizi və Qarabağla Şərqi Zəngəzurun genişmiqyaslı bərpası türk dövlətləri arasında əməkdaşlığın yeni mərhələsinin təməli ola bilər. Forumun iki əsas panel sessiyası - Zəngəzur dəhlizi haqqında müzakirə və Azərbaycan ilə Qazaxıstan QHT-lərinin əməkdaşlığına dair sessiya - TDT-nin strateji xəttini əks etdirir: ikitərəfli formatların dərinləşməsi və onların tədricən vahid regional sistemə inteqrasiyası. Prezident İlham Əliyevin TDT ölkələrinin QHT-ləri üçün mədəniyyət, ekoloji siyasət, tarix, iqlim və digər sahələr üzrə birgə qrant müsabiqələrinin elanına dair bəyanatı isə, əslində, müzakirələrdən real ortak layihələr mərhələsinə keçidin anonsudur. Bu cür dəstək təşkilatlar arasında uzunmüddətli əlaqələri formalaşdırır, ümumi fəaliyyət standartları yaradır və yeni təşəbbüsləri stimullaşdırır. Dövlət başçısı İlham Əliyevin müraciətində BMT və digər beynəlxalq təşkilatlar çərçivəsində türk ölkələrinin QHT-lərinin birgə fəaliyyətinin vacibliyi də vurğulandı. Bu, türk dünyasının qlobal arenada öz səsini formalaşdırmasına imkan yaradır. Qlobal çağırışların - iqlim böhranlarından humanitar problemlərə qədər - fonunda koordinasiyalı mövqe ciddi üstünlük təmin edə bilər", - o bildirib.

Politoloq qeyd edib ki, QHT-lər üçün vahid platformaların gücləndirilməsi beynəlxalq təsir imkanlarının artmasına, ortaq maraqların müdafiəsinə, türk gündəliyinin qlobal institutlarda təşviqinə və əsas məsələlərdə konsolidasiyanın təmin olunmasına xidmət edir.

"Türk dövlətlərinin QHT Həmrəylik Forumu təkcə növbəti tədbir deyil. Bu, türk inteqrasiyasının yeni mərhələsidir və burada insan əlaqələrinin rolu daha da artır. Prezident İlham Əliyevin müraciəti strateji istiqaməti müəyyənləşdirir: ictimai diplomatiyanın möhkəmləndirilməsindən tutmuş türk dövlətləri üçün vahid ictimai məkanın formalaşdırılmasına qədər. Forum günlərində qurulan əməkdaşlıq türk dünyasında həm bu gün, həm də uzunmüddətli perspektivdə həmrəylik, birlik və çoxşaxəli münasibətlərin gücləndirilməsinə mühüm töhfə verəcək", - A.Qarayev əlavə edib.