Toya bənzər yas məclisləri

Son günlərdə yas mərasimlərinin dəbdəbəli təşkili məsələsi yenə gündəmdən düşmür. İnsanlar tərəfindən müzakirələrə səbəb olan toya bənzər şəkildə təşkil edilən yas mərasimlərinə nəzarət necə olmalıdır?

Mərasimlərin bu şəkildə təşkilinin qarşısını almaq üçün hansı addımlar atılıb və atılmalıdır?

Mövzu ilə bağlı Qafqaz Müsəlmanlar İdarəsinin (QMİ) əməkdaşı, ilahiyyatçı-alim Samid Quliyev Trend-ə bildirib ki, İslam coğrafiyasına nəzər saldıqda yas mərasimlərinin keçirilməsinin müsəlman ölkələrində fərqli formada qeyd olunduğunu görürük.

"Bəzən bir ölkədə müxtəlif formada yas mədəniyyəti formalaşır. Azərbaycanda da yas mərasimlərinə bölgələr üzrə özünəməxsus tərzdə yanaşılır və bunula bağlı illərdir ki, oturuşmuş adət-ənənələr mövcuddur. Bu ənənələr içərisində 3,7,40,52 və cümə axşamları, habelə, mərhumun dünyasını dəyişdiyi günün ildönüm kimi qeyd edilməsi var. Çox təəssüf ki, bu mərasimlərin həddindən artıq təmtəraqlı keçirilməsinin şahidi oluruq. Halbuki dini qaydalara görə insan dünyasını dəyişdikdən sonra onun varislərinin boynuna meyitə qüsl verdirmək, hənutlamaq, kəfənləmək, namaz qıldırmaq və dəfn etmək öhdəliyi vacib olur. Bu vacib işlərdən sonra gördüklərimiz isə dinin hökmü deyil, adət-ənənədir", - o deyib.

O qeyd edib ki, son dövrlərdə yas mərasimlərinin dəbdəbəli keçirilməsi, bahalı qəbirüstü abidələrin qoyulması gündəmi zəbt edib.

"Qafqaz Müsəlmanlar İdarəsi Qazılar Şurası bu barədə dəfələrlə tövsiyələr vermiş, Dini Qurumlarla İş Üzrə Dövlət Komitəsi (DQİDK) bölgələrdə maarifləndirici tədbirlər keçirmişdir.

Yas mərasimlərinin qadağan edilməsi məsələsinə gəldikdə isə bu adət-ənənədir və qanunla tənzimlənmir. Yas mərasimlərinin dəbdəbəli keçirilməsinin qarşısını ictimai qınaqla almaq mümkün olar. Bu işə ziyalılar, ağsaqqallar, din xadimləri cəlb olunmalı, DQİDK-nın təşkil etdiyi maarifləndirici tədbirlərdə ictimaiyyət nümayəndələrinin fəal iştirakı təmin olunmalıdır. Həmçinin yaxşı olar ki, bu məsələdə İslam dininin təməl özəlliklərinə, Peyğəmbərimiz Məhəmməd (s) aləmlərə örnək olan şəxsi nümunəsinə və hədisi-şəriflərə istinad edilsin", - deyə o əlavə edib.

Məsələyə münasibət bildirən ilahiyyat üzrə fəlsəfə doktoru, deputat Ceyhun Məmmədov isə Trend-ə qeyd edib ki, İslam dini israfçılığı qəbul etməyən bir dindir:

"Dəbdəbəli həyat, dəbdəbəli yaşamaq İslamda bəyənilən əməllərdən deyil. Təəssüf ki, bu gün dəbdəbəli hallar cəmiyyətdə geniş yayılıb və bir sıra hallarda da bu məsələlər dinlə və dini dəyərlərlə əsaslandırılır. Əslində bu məsələnin dini dəyərlərlə heç bir əlaqəsi yoxdur. Bu artıq bir ənənə kimi formalaşıbdır. Dünyanın bir çox müsəlman ölkələrində bu cür mərasimlər keçirilir. Amma İslamda 3 gündən artıq yas saxlamaq yoxdur. İslam dini 3 gündən artıq yas saxlamağı qəbul etmir. Ona görə də bu gün bizdə edilən mərasimlər birmənalı qarşılanmır. İnsanlarımız da çalışmalıdır ki, israfçılıqdan, dəbdəbədən, günah əməllərdən uzaq olsunlar".

O bildirib ki, insanlar yas mərasimlərini İslam dəyərlərinə və ənənələrinə uyğun bir formada keçirməlidirlər.

"Bütün hallarda bu məsələlər elə edilməlidir ki, əndazədən çıxmasın. İnsanlar bu işləri görərkən müəyyən bir çərçivəni, normaları, qaydaları gözləməlidirlər və israfçılıqdan, dəbdəbədən uzaq olmalıdırlar. Çünki bir sıra hallarda bu məsələ cəmiyyətdə də birmənalı qarşılanmır və əksər hallarda bu barədə geniş müzakirələr aparılır. Yas mərasimlərində çay süfrəsi ola bilər. Uzaqdan gələnlər üçün hansısa formada bu ola bilər. Amma dəbdəbəli şəkildə edilən yas mərasimlərinin dinlə heç bir əlaqəsi yoxdur. Din israfçılığın əleyhinədir. Bu cür addımlarda insanlar diqqətli olmalıdırlar. Dinin adından hansısa işlər görürlərsə, elə etməlidirlər ki, dinimizə xələl gəlməsin. Müəyyən çərçivədə, normada, qaydalar daxilində bu prosses getməlidir və tənzimlənməlidir", - deyə deputat əlavə edib.