Xəzərin dərinliyinə aparan yol - Neft platformalarının yaradılmasında insan faktoru

Müəllif: Sadiq Cavadov

Mənbə: Trend

Səhər günəşi Xəzərin sularına qarışanda Bakı Dərin Özüllər Zavodunun nəhəng qapıları açılır. Burada hər gün dənizin qucağında yüksələcək nəhəng platformaların ilk addımları atılır. Sanki zavodun hər daşında Azərbaycan neft tarixinin izləri var.

Nəhənglərin doğulduğu məkan

Təməli Ulu Öndər Heydər Əliyevin uzaqgörən siyasəti nəticəsində 1978-ci ildə qoyulan və 1984-cü ildən fəaliyyət göstərən zavod Xəzərin ən mürəkkəb şərtlərinə tab gətirəcək dərin dəniz platformalarının yığıldığı unikal müəssisədir. 2012-ci ildən "BOS Şelf" MMC şirkəti tərəfindən idarə olunan Heydər Əliyev adına Bakı Dərin Özüllər Zavodu (BDÖZ) Xəzər dənizində ən böyük tikinti müəssisələrindən biridir. Təsisata geniş sexlər (bükmə, istehsal öncəsi, istehsal, quraşdırma, rəngləmə) yanalma körpüləri (ağır yüklərin qaldırılması və barjaya yükləmə də daxil olmaqla), anbarlar, maddi-texniki təminat bazaları və bunları dəstəkləmək üçün lazım olan avadanlıqlar, eyni zamanda 1350 tona qədər ağır yük qaldırma qabiliyyətli tırtıllı kranlar daxildir.


Dünyada belə zavodların sayı barmaqla sayılacaq qədərdir. Burada minlərlə tonluq metal konstruksiyalar sanki usta əllərin, mühəndis zəkasının birgə əsərinə çevrilir. "Azəri-Çıraq-Günəşli", "Şahdəniz 2", "Abşeron" kimi nəhəng layihələr üçün dayaq blokları məhz bu zavodda inşa olunub. İndi də yeni texnologiyalarla daha dərin sularda işləyə biləcək qurğular hazırlanır.

Bu nəhəng qurğuların doğulduğu sexlərə addım atmaq üçün bizə əvvəlcə SƏTƏM (Sağlamlıq, Əməyin Təhlükəsizliyi və Ətraf Mühitin Mühafizəsi) təlimi keçirilir. Təlimçi Ülvi bəy ərazi ilə bağlı bütün təhlükəsizlik tədbirləri barədə məlumat verdikdən sonra bizə xüsusi formalar təqdim olunur. Artıq dəmirin, metalın və kranların gurultusu ilə dolu bu məkana daxil olmağa hazırıq. Bura sadəcə bir zavod deyil, Xəzərin dərinliklərinə gedən macəranın başladığı yerdir.

Mühəndisin gözü ilə

Zavodun içində səs-küy, qaynaq işlərinin qığılcımları, kranların gurultusu içində tanış olduğumuz CNC (Kompüterlə Rəqəmsal İdarəetmə) mühəndisi Rüfət Abdullayev bizi qarşıladı. O, artıq 24 ildir ki, burada çalışır. "Bizim işimiz təkcə metalı birləşdirmək deyil, dənizin dərinliklərində yüzlərlə insanın, milyardlarla investisiyanın taleyini daşıyacaq möhkəm qurğu yaratmaqdır", - deyir Rüfət müəllim.

Onun iş günü kompüter ekranı arxasında hesablardan, istehsalat planı və günün tapşırıqlarını nəzərdən keçirməkdən başlayır, sonra nəhəng emalatxanalarda usta briqadaları ilə davam edir.

Rüfət müəllim izah edir ki, platforma layihələndirilərkən dənizin dərinliyi, dalğaların hündürlüyü, küləyin sürəti, hətta suyun kimyəvi tərkibi belə nəzərə alınır. "Kiçik bir səhv on illərlə zəhməti suya atmaq deməkdir", - deyə o əlavə edir.

CNC mühəndisin gündəliyi

Səhər - layihə üzrə mexaniki stress və dayanıqlıq hesablamaları; istehsalat planı və günün tapşırıqlarını nəzərdən keçirmək; işçilərin vəziyyəti, problemləri haqqında işçilər və briqadalarla söhbət etmək; sexlər üzrə baş menecerlə layihə mühəndislərinin göndərdiyi yeni texniki cizgiləri araşdırmaq, işlərin hansı ardıcıllıqla icra edilməsi haqqında tapşırıq almaq və prosesə başlamaq;

Günorta - zavodun istehsalat sahəsində istehsalat işlərinə nəzarət;

Axşamüstü - gündəlik görülmüş işlərin sexlər üzrə baş menecerə məruzəsi və növbəti gün üçün gələn tələb ardıcıllığının təyin olunması.

Mühəndis gülümsəyərək deyir: "Düşün ki, uşaq vaxtı oyuncaq konstruktordan ev tikirdin, indi isə dənizin ortasında quraşdırılacaq min tonluq nəhəng qurğuları inşa edirsən. Fərq yalnız miqyasdır".

"Deməli, mühəndislik sizin üçün yalnız texnologiya deyil, həm də uşaqlıqdan gələn oyun ruhunun davamıdır", - deyə əlavə edirəm.

Artıq saat 12-yə yaxınlaşır. Bu isə o deməkdir ki, nahar zamanıdır. Mühəndislə söhbətləşərək zavodun daxilində fəaliyyət göstərən yeməkxanaya yola düşürük. Burada fərqli çeşiddə yeməklər təklif olunur. Zavodun iş rejimi ağır olsa da, əməkdaşların rahatlığı üçün hər şey düşünülüb. Nahar fasiləsi həm də mühəndislərin və ustaların bir araya gəlib günün işlərini müzakirə etdiyi qeyri-rəsmi toplantı kimidir. Ləziz təamlardan dada-dada söhbətimizi davam etdiririk.

Rüfət müəllim deyir ki, iş saatları çox vaxt uzun çəkir, amma buradakı kollektiv ruhu yorğunluğu hiss etdirmir: "Biz bəzən ailəmizdən çox, buradakı həmkarlarımızla vaxt keçiririk. Ona görə də bu zavod bizim üçün sadəcə iş yeri deyil, həyatımızın bir parçasıdır".

"Elə nahar fasiləsi də bu böyük işin ayrılmaz hissəsidir. Əgər enerji toplamasanız, o nəhəng qurğuların inşası da mümkün olmaz. Görünür, buradakı yeməkxana təkcə qarını doyurmur, həm də bu böyük kollektivin ruhunu bir arada saxlayır", - deyə qeyd edirəm.
Yeməkxanadan çıxdıqdan sonra zavodun geniş sahələrini dolaşırıq. Böyük kranların qaldırdığı tonlarla metal, usta əllərində formalaşaraq nəhəng platformalara çevrilir. Hər addımda sanki gələcək nəsillər üçün qurulan enerji körpüsünü görürsən. Beləliklə, günün ikinci hissəsinə keçid alırıq. Bu mərhələdə zavodun sexlərində səs-küy bir az da artır. Dəmirin bir-birinə çırpılma səsləri, qaynaq qığılcımları, iri kranların hərəkəti - hamısı bir yerdə zavodun ritmini yaradır.

- Rüfət müəllim, 24 illik fəaliyyətiniz dönəmində zavodda görülən işləri necə dəyərləndirərdiniz?

 

- Biz "BOS Şelf" şirkəti olaraq 2001-ci ildən bəri beynəlxalq və yerli sifarişçilər üçün dayaq blokları, əlavə olaraq üst tikililər, sualtı infrastruktur, paya dəstləri və dayaq tavaları inşa etmişik. Bundan başqa, dəniz əməliyyatlarına dəstək olaraq buruq platformalarının və daşınma barjasının, təchizat bazalarının fəaliyyətinin təkmilləşdirilməsi layihələrini müvəffəqiyyətlə həyata keçirmişik.

- Bəs, hazırda usta briqadaları hansı işi yerinə yetirirlər?

- Hal-hazırda onlar dəmir kəsir, metal boruları hazırlamaq üçün qaynaq və digər zəruri işləri görürlər. Hər bir briqada öz sahəsində dəqiqlik və sürət üzərində çalışır ki, nəticədə dənizin dərinliklərinə göndəriləcək platformalar tam etibarlı olsun.

Rüfət müəllim CNC mühəndisi olaraq sexləri gəzərkən hər kəslə söhbətləşir, hal-əhval tutur. İşçilərə günün tapşırıqlarını izah edir, görülən işlərin ölçülərinə, dəqiqliyinə nəzarət edir. O, bəzən qaynaqçının əlindəki tikişi diqqətlə izləyir, bəzən də kran operatoruna yaxınlaşıb hansı bucaqda yükü qaldırmağın daha təhlükəsiz olduğunu izah edir. Onun üçün bu zavod sadəcə iş yeri deyil, hər detalı, hər metal parçası gələcəkdə dənizin dərinliklərində dayanacaq möhkəm platformanın bir hissəsidir.

O izah edir ki, CNC mühəndisin günü həm kompüter, həm də sexdə istehsalata nəzarət arasında keçir. "Hər bir addımında diqqət və məsuliyyət tələb olunur, çünki hər ölçü, hər qaynaq nöqtəsi gələcəkdə min tonluq platformaların dənizin dərinliklərində etibarlı olmasını təmin edir", - deyə vurğulayır.

Rüfət müəllim bizimlə söhbətləşərək həm də sexlər üzrə gündəlik görülmüş işlərin baş menecerə hesabatını, eləcə də gecə növbəsi və ertəsi gün üçün iş proqramları və planını tərtib edir.


Otaqda divardan asılmış şəkillər diqqətimi cəlb edir. Rəngarəng diplomlar, fəxri fərmanlar və sertifikatlar sanki zavodun, xüsusən də Rüfət müəllimin uğur tarixçəsini danışır.

- Rüfət müəllim, bu fəxri fərmanlar barədə bir az danışa bilərsiniz?

- O gülümsəyərək izah edir ki, hər bir fərman və sertifikat illərlə davam edən zəhmətin, layihələrdə göstərilən fədakarlığın və kollektivin uğurunun bir nişanəsidir. Hər bir işçi, hər bir mühəndis üçün bu diplomlar motivasiya mənbəyidir və zavodun tarixinə dair canlı xatirələr rolunu oynayır.

Ona bundan sonrakı fəaliyyətində də bol uğur, enerji və yeni nailiyyətlər arzulayıram.


Çayımızı içdikdən sonra yenidən istehsalat prosesini yaxından izləməyə davam edirik. Sexlərdə işçilər öz tapşırıqlarını yerinə yetirir, bəziləri Rüfət müəllimlə söhbət edir, iş mühiti həm ciddi, həm də mehriban bir atmosferdə davam edir.

Beləliklə, Rüfət müəllimin iş günü yekunlaşmağa doğru gedir. O, son dəfə sexləri dolaşır, görülən işləri yoxlayır və növbəti gün üçün tapşırıqları müəyyənləşdirir. Zavodun böyük səsi, qaynaq işlərinin qığılcımları və metalın çırpılma səsləri bir az da sükuta qərq olur.

Beləliklə, Bakı Dərin Özüllər Zavodu ilə tanışlığımız başa çatır. Burada hər bir detala diqqət göstərən mühəndislər və ustalar Xəzərin dərinliklərinə gedən nəhəng qurğuların inşasında öz töhfəsini verir, texnologiya ilə insanın əmək və yaradıcılıq ruhunu birləşdirir.